In het coalitieakkoord van 15 december 2021 is een passage over afstandsnormen opgenomen in relatie tot de bouw van windmolens op land. De minister voor Klimaat en Energie heeft op 9 februari 2022 bij de beantwoording van Kamervragen over uitspraken van de Raad van State over windparken al aangegeven dat de mogelijkheid van het instellen van een afstandsnorm wordt meegenomen in het m.e.r.-proces voor de nieuwe landelijke milieuregels voor windparken. In de kamerbrief van 21 april 2022 heeft de minister het onderzoek naar de effecten van verschillende afstandsnormen (Arcadis) en de voor- en nadelen van een afstandsnorm als instrument voor de inpassing van windturbines aangeboden aan de Kamer.
Bij het onderzoek is onder andere gekeken naar de manier waarop andere landen milieubescherming bij wind op land hebben geregeld. Ook is gekeken welke geluidsbelasting en slagschaduwniveaus er bij verschillende afstanden verwacht kunnen worden. Tot slot is onderzocht wat de voor- en nadelen van het hanteren van een afstandsnorm zijn.
Conclusie onderzoek
Een van de conclusies van het onderzoek is dat een specifieke afstand niet leidt tot een eenduidige waarde voor de geluidsbelasting en voor het slagschaduwniveau. Dat komt omdat er bij zowel geluid als slagschaduw meer meespeelt dan alleen de afstand, zoals het type turbine, opstelling en windklimaat en bodemtype. De minister trekt daarom de conclusie dat het op basis van dit onderzoek voor de hand ligt om een eventuele afstandsnorm te combineren met normen voor geluid en slagschaduw.
Voor- en nadelen van afstandsnormen
Arcadis concludeert in het onderzoek dat een afstandsnorm voor- en nadelen heeft ten opzichte van specifieke normen voor geluid en slagschaduw. De belangrijkste voordelen zijn dat het makkelijk communiceerbaar en nauwkeurig handhaafbaar is en voor iedereen te begrijpen. Het is vooral een goede maat om een landelijk gelijke visuele impact te reguleren.
Belangrijke nadelen van alleen een afstandsnorm zijn dat er op een vaste afstand een grote spreiding is in het beschermingsniveau tegen milieuhinderaspecten, waaronder geluid. Relatief lawaaiige turbines kunnen op dezelfde afstand van woningen komen als relatief stille turbines. Er wordt geen rekening gehouden met het gezamenlijke effect van meerdere turbines of windparken in de buurt. Ook is er geen mogelijkheid tot maatwerk, bijvoorbeeld als er tussen woningen en molens bossages of wateroppervlakken aanwezig zijn of met betrekking tot ongewenste, onnodige hinder, zoals door tonaal geluid.
Bij alleen een afstandsnorm is er ook geen mogelijkheid meer om een automatische stilstandsvoorziening te eisen, wat tot meer slagschaduweffecten dan in de huidige praktijk kan leiden. Bovendien vervalt de drive voor de windmolenbouwers om te streven naar stillere molens.
Ruimtelijke impact van afstandsnormen
In het voorjaar van 2023 zijn twee onderzoeken verschenen over de ruimtelijke impact van mogelijke afstandsnormen; op het technisch potentieel en op de praktijk in RES-regio's
Totdat de nieuwe landelijke milieunormen er zijn kunnen provincies en gemeenten hun eigen lokale milieunormen stellen voor windparken.
Lees ook de uitleg over het verschil tussen afstandsnormen en geluidsnomen.